تغییر زبان جستجو
A man in a suit and tie sitting on a couch.

اسداله شهریاری، مدرس، مترجم، شاعر، طنزپرداز و صاحب‌امتیاز مطبوعاتی، در سال ١٢٩٩ در کرمانشاه متولد شد. پدرش رحمت‌اله شهریاری ، کارمند اداره ثبت‌احوال بود و کم‌وبیش دستی بر آتش شعر و ادب داشت.
در کودکی به اتفاق خانواده‌اش راهی مشهد و ساکن همان‌جا شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مشهد به پایان رساند. آن‌گاه به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و به شغل آموزگاری مشغول شد.

اشعارش در این زمان در روزنامه‏های مشهد و تهران به چاپ می‏رسید. سپس در تهران، در دانشکده حقوق به تحصیل پرداخت، اما پس از یک‌سال انصراف داد و به دانشکده ادبیات راه یافت. تحصیلاتش را در آن دانشکده به پایان رساند و در دبیرستان‏ها به‌عنوان دبیر ادبیات به تدریس پرداخت.
او به زبان‌های فرانسه و عربی آشنا بود و به گویش‌های ترکی، خراسانی (مشهدی) و کُردی نیز سخن می‌گفت.

شهریاری، شاعری غزل‏سرا، معلمی پرجذبه و مترجمی باذوق بود، اما شهرتش بیشتر به‌خاطر فکاهی‏سرایی و لطیفه‌سازی اوست.
از پانزده‌سالگی با مطبوعات و جراید همکاری داشت، او از وقتی که محصل سال اول دبیرستان بود، عکس و آثارش در مطبوعات به چاپ می‌رسید.در آن هنگام که با مطبوعات و ازجمله با «توفیق» همکاری داشت، بیشتر آثارش را با امضاهای مستعاری همچون «شبکور»، «شایان»، «ش- ترسو»، «مشارالیه»، «حسنعلی جعفر»، «فسقلی»، «موشکاف»، «جلت»، «خنده‏رو»، «شهریار اسداللهی»، «ایشان»، «یره (خراسانی)»، «شوان (کرمانشاهی)»، «یارو»، «آقا معلم»، «معلم‌الاطفال»، «اسد»، «سرخلوتیان»، «قناس‌الشعرا» و غیره انتشار می‏داد.

در دوران صدارت دکتر محمد مصدق، امتیاز مطبوعه فکاهی «ماه» را گرفت و مدتی نیز به انتشار این روزنامه مشغول شد. وقتی به‌واسطه چاپ یک کاریکاتور روزنامه‏اش توقیف شد، بلافاصله روزنامه دیگری به نام «شیطان» را منتشر کرد. با وقوع کودتای ١٣٣٢ نشریه‌اش بار دیگر تعطیل شد. چندی بعد برای تجدید پروانه انتشار پیگیری کرد، ولی دستگیر و به مدت شش‌ماه در محبس لشکر زرهی زندانی شد. در زندان به کار نگارش احوال و افکار عرفی‌شیرازی مشغول شد که در سال ١٣٣۴ کتاب با مقدمه سید عبدالکریم امیری ‌فیروزکوهی انتشار یافت.

پس از خلاصی از زندان، به جمع‏آوری تمبر پرداخت و در خیابان امیریه نزدیک خیابان فرهنگ در مغازه کوچکی اوقات فراغت را به کار خرید و فروش تمبر می‏گذراند. در سال ١٣۴۶ کتاب جیبی تمبرشناسی را منتشر کرد. گفتنی است که شهریاری در سال ١٣٣٧ بر روی کتاب «بخوان و بخند» که شامل مجموعه اشعار فکاهی او بود، مقدمه‌ای مبسوط نوشت و از رویکرد هزل در اشعار فکاهی دفاع کرد. در سال ١٣۵۵، مجموعه اشعار پدرش «دیوان رحمت» را نیز منتشر کرد.

شهریاری بیش از بیست‌سال با رادیو ایران همکاری داشت و از نویسندگان اصلی مطالب و برنامه فکاهی «صبح جمعه با رادیو» بود. دو کتاب «سرگرمی‏ها» (١٣۵۶) و «کاروان خنده» (١٣۶٢) که مجموعه‌های متنوعی از لطیفه‌های کوتاه فارسی و یا برگردان‌شده به فارسی است، یادگار این همکاری مستدام است.
در مقدمه یکی از مجموعه لطیفه‌هایش می‌نویسد: «دیدم لطیفه (جوک و آنکدت) خیلی طرفدار دارد و بعضی را که از زبان‌های عربی و فرانسه ترجمه کرده‌ام و زبان به زبان و مطبوعات به مطبوعات گشته، اگر کسی نشنیده و نخوانده، نامحروم نماند… اگر بعضی از آن‌ها را شنیده‌ یا خوانده‌اید، مطمئن باشید که یا من به مطبوعات کشور داده‌ام و یا دیگری از منابع مورد استفاده‌ام ترجمه کرده و به‌هرحال منابع را برای این‌که تصور نرود از دیگران «کش رفته‌ام» محفوظ داشته‌ام!».

انتشار نخستین سالنامه (مستقل) فکاهی در ایران به نام «ح‍اج‍ی‌ ف‍ی‍روز: ک‍ت‍اب‌ ف‍ک‍اه‍ی‌ن‍وی‍س‍ان‌، ش‍ی‍ری‍ن‌ت‍ری‍ن‌ آث‍ار ف‍ک‍اه‍ی‌ن‍وی‍س‍ان‌ ای‍ران‌ و ج‍ه‍ان» در یک مجلد، ایده شهریاری بود که انجام شد. بعد از او در دهه چهل، توفیق دست به انتشار سالنامه فکاهی زد. از خاطر نبریم که او در همین دهه، علاوه بر همکاری با روزنامه فکاهی «توفیق»، در جراید دیگر تهران سلسله‌مقالات تحقیقی و ادبی می‏نوشت و در اعیاد مذهبی و روزهای سوگواری هم شعرهایی در این زمینه‏ها می‏سرود که از رادیو پخش می‌شد.

وی همچنین، نویسنده نمایش‌نامه‏ های مشهور پلیسی «کارآگاه جانی دالر» و «کنت مونت کریستو» در رادیو بود.وی پس از بازنشستگی از خدمت دولت، کتاب‌فروشی کوچکی در چهارراه کیوان، خیابان آذربایجان تهران به‌عنوان سرگرمی تأسیس کرد و دائما مشغول به ترجمه مطالب مطبوعات قدیمی کشورهای عربی بود.

مجموعه اشعار فکاهی‌اش «دری‌وری» (١٣۶٢) و دیگر مجموعه‌های اهتمامی او در حوزه شوخ‌طبعی، نظیر «دنیا می‏خندد» (١٣۶٢) و «همه بخندیم» (١٣۶٩)، مهم‌ترین آثار تألیفی او پیش و پس از انقلاب هستند. همین‌طور ترجمه و تحقیق‌های مستقل او در حوزه رمان، آیین نگارش و تاریخ ادبیات، منجر به انتشار کتاب‌های متعددی در دهه شصت شد. با آغاز انتشار گل‌آقا، شهریاری نیز گه‌گاه در جمع اصحاب و تحریریه موسسه دیده می‌شد.

در تاریخ دوازدهم اردیبهشت‌ماه ١٣٧٢، تجلیل شایسته‌ای از او در سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات صورت گرفت. وی سرانجام در بیست‌وهشتم اردیبهشت‌ماه همین سال، دار فانی را وداع گفت.

مطالب مرتبط با این شخص